95% hao mòn động cơ xảy ra ở lúc khởi động, do dầu nhớt chưa kịp bơm đến tất cả các chi tiết máy. Do đó, loại dầu nhớt mà bạn cần là là loại dầu nhớt có độ nhớt thấp (loãng) ở nhiệt độ thường để đảm bảo có thể bơm nhanh đến các chi tiết, nhưng vẫn giữ được độ nhớt (không trở nên quá loãng) để đảm bảo khả năng bôi trơn khi động cơ hoạt động ở nhiệt độ cao.
Hai chỉ số bạn thường thấy trên 1 chai nhớt là SAE và API.
SAE (Society of Automotive Engineers) là tiêu chuẩn đánh giá phân loại dầu nhớt dựa vào độ nhớt. Độ nhớt có thể hiểu đơn giản là độ đặc của nhớt. Độ nhớt càng lớn thì nhớt càng đặc.
Theo tiêu chuẩn SAE J300 cho nhớt động cơ thì có 11 cấp độ bao gồm 6 cấp ở nhiệt độ thấp (mùa đông Winter) là 0w, 5w, 10w, 15w, 20w và 25w tương ứng với nhiệt độ thấp nhất mà nhớt còn bơm được lần lượt là -40, -35, -30, -25, -20, -15 độ C (trạng thái độ độ nhớt của tất cả các loại nhớt là bằng nhau và có giá trị rất cao). Ví dụ nhớt 25w thì nhiệt độ thấp nhất mà nhớt còn bơm lên được là -15 độ C.
5 cấp còn lại là 20, 30, 40, 50, 60 tương ứng với độ nhớt động học tối thiểu ở 100 độ C lần lượt là 5.6, 9.3, 12.5,16.3, 21.9 (Độ nhớt động học được đo qua thời gian để một thể tích chuẩn của dầu nhớt chảy qua một ống chuẩn ở một nhiệt độ chuẩn, thường là 40oC và 100oC. Đơn vị thường dùng là centiStokes cSt = mm2/s). Ngoài ra còn thêm 1 số chỉ tiêu để phân loại 11 cấp nhớt trên.
Chúng ta thường thấy các thông số ví dụ như SAE 10W-40 chẳng hạn. Điều này có nghĩa là loại nhớt này là nhớt đa cấp. Gọi là đa cấp vì đơn giản là nó đạt đồng thời cả hai tiêu chuẩn về độ nhớt là 10w (ở nhiệt độ -25 oC) và 40 (ở 100 oC)
Chất lượng dầu nhớt khi nhìn vào chỉ số SAE?
Câu trả lời là không thể đánh giá được, nhớt 10w-30 không thể nói là tốt hơn 10w-50 mà chỉ có thể nói nhớt 0w-40 mắc hơn nhớt 10w-40 cho cùng 1 nhãn hiệu nhớt do nhớt 0w-40 cần các phụ gia đặc biệt hơn để chống đông đặc ở nhiệt độ -40 độ C. Mỗi loại dầu nhớt đa cấp phù hợp với mục đích sử dụng và phương tiện sử dụng riêng.
Đơn giản là nhớt càng ít thay đổi độ nhớt theo nhiệt độ thì càng tốt. Nhiệt độ càng cao, độ nhớt càng giảm. Khi so sánh chất lượng dầu nhớt cùng thông số SAE thì loại nào có độ nhớt càng ổn định theo nhiệt độ càng tốt. Chúng ta dễ dàng thấy một số loại nhớt 10w-40 lúc mát máy thì rất êm, nhưng khi đi đường xa, lúc máy nóng thì độ nhớt tụt nghiêm trọng gây nên hiện tượng trượt nồi, sượng và sựt khi vô trả số.
Ngược lại khá nhiều ý kiến cho rằng ở điều kiện môi trường và khí hậu VN thì nhớt 10w-50 mới là tốt nhất, lúc mát máy thì máy bốc, lúc nóng máy, đi xa thì vận hành ngọt ngào.
Độ nhớt tỉ lệ thuận với khả năng chịu tải của dầu nhớt (khả năng duy trì màng dầu bôi trơn và chống lại việc giảm độ nhớt do nhiệt độ). Độ nhớt càng lớn khả năng chịu tải càng lớn. Tuy nhiên, độ nhớt quá cao sẽ dẫn đến việc nhớt không bơm kịp đến xi lanh khi khởi động, đồng thời lực cản qua cao có thể làm tăng tiêu hao nhiên liệu và giảm hiệu suất động cơ. Ngược lại, nhớt loãng giúp động cơ giảm ma sát, giảm tiêu hao nhiên liệu nhưng làm tăng nguy cơ nhớt trở nên quá loãng và mất khả năng duy trì màng dầu bôi trơn khi vận hành liên tục và khi trời nắng nóng.
Như vậy chỉ có thể đánh giá chất lượng dầu nhớt qua việc độ nhớt thay đổi ít hay nhiều theo nhiệt độ (càng ít thay đổi càng tốt) mà gần như không thể đánh giá chất lượng dầu nhớt qua hai chỉ số SAE nói trên. Vẫn có những loại nhớt 10w-60 có giá cao hơn rất nhiều lần so với nhớt 10w-30.